- PJM
- Rodzicielstwo
Dlaczego nie ma podstawy prawnej do wypłacania Rodzicom Dzieci do lat 8 dodatkowego zasiłku opiekuńczego od 25 maja? Czyli o źródłach prawa i ich obowiązywaniu
To co się w ostatnim czasie dzieje z dodatkowym zasiłkiem opiekuńczym jest doskonałym pretekstem do tego, aby nie tylko podać Rodzicom informację o tym czy zasiłek przysługuje czy nie przysługuje, ale by także przeprowadzić lekcję prawa na tym właśnie przykładzie i wyjaśnić co to są źródła prawa i jakie mamy źródła prawa w Polsce, a także od kiedy prawo obowiązuje.
W ostatnich dniach dostaję mnóstwo pytań o przyszłość dodatkowego zasiłku opiekuńczego. Odpowiadam na poszczególne i widzę, że sprawa jest całkowicie niezrozumiała dla większości Rodziców i dlatego myślę, że wymaga głębszego omówienia w prosty i przystępny sposób.
Na czym polega problem i skąd całe zamieszanie wokół tematu dodatkowego zasiłku po 25 maja?
W rozporządzeniu z 14 maja przedłużony został okres pobierania dodatkowego zasiłku opiekuńczego do 14 czerwca. W tym samym dniu zmieniona została ustawa, która wprowadzała dodatkowy zasiłek opiekuńczy i w związku z tą zmianą, zasiłek dla Rodziców Dzieci do lat 8 obowiązywać miał tylko do 24 maja (czyli krócej niż to przewidywało rozporządzenie).
Temat podjął portal prawo.pl, który opublikował informację o tym, że od 25 maja Rodzice Dzieci do lat 8 stracą dodatkowy zasiłek opiekuńczy.
W artykule tym dokładnie opisany został przebieg wprowadzonych zmian (co, gdzie, kiedy i dlaczego) stąd też nie powtarzam tego tu tylko odsyłam do ww. artykułu.
Artykuł możesz przeczytać tu: https://www.prawo.pl/kadry/dodatkowy-zasilek-opiekunczy-z-powodu-zamkniecia-przedszkoli,500427.html?fbclid=IwAR3Qhk8SPMXPJ9kN8ulQRc_FD3697-4grojvuOwmoNnyvHNv41HX66Qw3h8
W związku z publikacją prawo.pl, na stronie gov.pl pojawił się komunikat bezpośrednio odnoszący się do artykułu portalu prawo.pl.
Na stronie gov.pl można było przeczytać, że
„Prawo do dodatkowego zasiłku opiekuńczego zostało przedłużone do 14 czerwca br. Zgodnie z obowiązującymi przepisami dodatkowy zasiłek opiekuńczy przysługuje na dotychczasowych zasadach zarówno dla rodziców i opiekunów dzieci do lat 8 oraz dzieci i dorosłych osób niepełnosprawnych. Dodatkowy zasiłek opiekuńczy będzie przysługiwać w przypadku zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola, szkoły lub innej placówki. Będą mogły z niego skorzystać również osoby, które nie mają możliwości zapewnienia opieki przez wymienione placówki z powodu czasowego ograniczenia ich funkcjonowania w związku z COVID-19, oraz w przypadku, gdy, ubezpieczony podejmie decyzję o osobistym sprawowaniu opieki nad dzieckiem.”
Z prawnego punktu widzenia sprawa była jasna – przepisy nie przewidują zasiłku od 25 maja dla Rodziców Dzieci do lat 8. Jednak mając na uwadze zmiany wprowadzone w rozporządzeniu oraz informację na stronie gov.pl należało wnioskować , że ww. sytuacja wynika z niedopatrzenia ustawodawcy i należało oczekiwać, że przepisy się zmienią w najbliższym czasie.
Następnie pojawił się projekt ustawy (druk sejmowy nr 382), w którym naprawiony zostaje wyżej opisany błąd legislacyjny tj. zasiłek zostaje przyznany także Rodzicom Dzieci do lat 8, a co więcej nawet zostaje on przedłużony w stosunku do terminu wynikającego z rozporządzenia – bo zasiłek planowany jest do 28 czerwca.
Problem w tym, że ww. projekt na dzień dzisiejszy jeszcze nie został uchwalony i nie będzie uchwalony w najbliższych dniach, Sejm prawdopodobnie zajmie się nim od 27 maja.
Oznacza to, że na dzień 25 maja nie ma podstawy prawnej do dodatkowego zasiłku opiekuńczego dla Rodziców Dzieci do lat 8.
Dlaczego ustawa jest ważniejsza od rozporządzenia? Źródła prawa
Konstytucja wymienia jakie mamy w Polsce źródła prawa. Źródła prawa to po prostu akty, w jakich znajdują się normy prawne (prawo).
Źródłami prawa w Polsce są:
Prawo obowiązujące w Polsce ma strukturę hierarchiczną co oznacza, że najważniejszy jest akt prawa na szczycie ww. rysunku. Akt prawa wyższego rzędu musi być zgodny z aktem prawa niższego rzędu.
Akt niższego rzędu może być wydany na podstawie aktu wyższego rzędu.
To, że akty prawne zajmują określone miejsce w hierarchii rodzi określone konsekwencje dotyczące możliwości wzajemnego uchylania ich mocy obowiązującej.
Akty z tego samego rzędu mogą wzajemnie uchylać swą moc obowiązującą np. ustawa może uchylić moc innych ustaw.
Akt wyższego rzędu może uchylić akt niższego rzędu np. konstytucja może uchylić ustawę, a mocą ustaw można uchylić rozporządzenia.
Nie może natomiast być tak, że akty z niższego rzędu uchylą moc aktów z wyższego rzędu np. rozporządzeniem nie możemy uchylić ustawy, a ustawą konstytucji.
Ustawa jest zatem „ważniejsza” od rozporządzenia.
Informacja na stronie gov.pl nie jest źródłem prawa. Źródła prawa wymienia konstytucja. Żeby coś było prawem musi być „zapisane” w jednym z ww. aktów.
Dlaczego projekt ustawy nie jest prawem? Procedura ustawodawcza
Do tego aby jakieś postanowienie projektu ustawy stało się prawem potrzebne jest jego uchwalenie zgodnie z procedurą ustawodawczą. W uchwalanie przepisów ustaw zaangażowany jest Sejm i Senat, a po na końcu Prezydent, który podpisuje ustawy.
Projekt ustawy przewidujący zmiany w zakresie dodatkowego zasiłku opiekuńczego nie jest ustawą. Jest tylko projektem ustawy. To znaczy, że żeby był ustawą, a więc prawem, najpierw musi zostać uchwalony. Inną kwestią jest to, że w toku prac nad uchwaleniem ustawy, treść projektu może się zmienić. Zatem ustawa uchwalona nie musi być równa projektowi.
Oznacza to, że projekt ustawy wprowadzający zmiany w zakresie dodatkowego zasiłku opiekuńczego nie jest prawem, bo nie został jeszcze uchwalony zgodnie z procedurą ustawodawczą.
Skąd wiemy, że coś zostało uchwalone? Publikacja
Po uchwaleniu, przepisy muszą zostać ogłoszone, czyli opublikowane. Ustawy i rozporządzenia są publikowane w Dzienniku Ustaw. Dzięki temu każdy z nas może sprawdzić jakie przepisy zostały uchwalone i ogłoszone.
Od kiedy prawo obowiązuje?
Każda norma prawna obowiązuje w określonym czasie, określonych adresatów i na określonym terenie. Prawo samo określa od kiedy obowiązuje dany akt prawny albo dany jego fragment (przepis prawa).
Może być tak, że akt prawny sam podaje konkretną datę kalendarzową, od której uzyskuje moc obowiązującą.
Może być też tak, że akt prawny stanowi, że wchodzi w życie po upływie określonej liczby dni od jego ogłoszenia.
Może być też tak, że akt prawny zyskuje moc obowiązującą z dniem ogłoszenia.
Obecnie w prawie polskim mamy zasadę, że akty normatywne, zawierające przepisy powszechnie obowiązujące, ogłaszane w dziennikach urzędowych wchodzą w życie po upływie czternastu dni od dnia ich ogłoszenia, chyba że dany akt normatywny określi termin dłuższy.
W uzasadnionych przypadkach akty normatywne, mogą wchodzić w życie w terminie krótszym, nawet z dniem ogłoszenia.
Przepisy nie wyłączają też możliwości nadania aktowi normatywnemu wstecznej mocy obowiązującej.
Co z tego wynika dla Rodzica Dziecka do 8 roku życia?
Na dzień dzisiejszy, od 25 maja, dodatkowy zasiłek opiekuńczy nie przysługuje Rodzicom Dzieci do lat 8. Jest tak dlatego, że nie mamy przepisu prawa, z którego wynikałby taki zasiłek. Informacja na stronie gov.pl nie jest źródłem prawa. Projekt ustawy nie jest źródłem prawa.
Na dzień dzisiejszy mamy projekt ustawy, z którego wynika, że planowane jest objecie Rodziców Dzieci do lat 8 dodatkowym zasiłkiem opiekuńczym i to do dnia 28 czerwca. Póki ustawa taka nie zostanie uchwalona, podpisana, ogłoszona i nie wejdzie w życie, to nie możemy z takiego prawa skorzystać.
Na dzień 25 maja nie ma podstawy do wypłaty zasiłku, a pracodawca może zażądać stawienia się w pracy.
Co ma zrobić Rodzic od 25 maja?
Sytuacja jest trudna zarówno dla Rodziców jak i dla pracodawców. Myślę, że najrozsądniejszym rozwiązaniem jest skontaktowanie się z pracodawcą celem omówienia sprawy i ustalenia jakie są oczekiwania pracodawcy w związku z wyżej opisaną sytuacją. Pracodawca ma prawo zażądać powrotu do pracy. Mając jednak na uwadze, to, że prawdopodobnie za chwilę odpowiednie przepisy się pojawią i z zasiłku będzie można korzystać, to może do tego podejść zupełnie inaczej. To już kwestia do indywidualnej rozmowy z konkretnym pracodawcą.
Autor:
Paulina Janikowska – Mizera - radca prawny, rodzic, edukator (trener) i przedsiębiorca.
Na blogu opisuje jak wygląda życie radcy prawnego i rodzica oraz dlaczego i czego radca prawny uczy dzieci (nie tylko swoje), a także to co ma do przekazania rodzicom o prawie i o rodzicielstwie.
foto: www.canva.com